Choroba Buergera – przyczyny, objawy, leczenie
Choroba Buergera to przewlekłe zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń – tętnic i żył obwodowych. Jego obraz kliniczny jest taki, jak w przypadku miażdżycy kończyn dolnych, ale – w odróżnieniu od niej – Choroba Buergera dotyka ludzi młodych, najczęściej mężczyzn pomiędzy 20 a 40 rokiem życia, którzy nałogowo palą tytoń. Choroba Buergera – co to za schorzenie? W […]
Choroba Buergera to przewlekłe zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń – tętnic i żył obwodowych. Jego obraz kliniczny jest taki, jak w przypadku miażdżycy kończyn dolnych, ale – w odróżnieniu od niej – Choroba Buergera dotyka ludzi młodych, najczęściej mężczyzn pomiędzy 20 a 40 rokiem życia, którzy nałogowo palą tytoń.
Choroba Buergera – co to za schorzenie?
W przebiegu choroby Buergera w naczyniach krwionośnych formują się skrzepliny, które z czasem organizują się w większe zakrzepy i włóknieją. Bezpośrednią przyczyną takich zmian jest przewlekły stan zapalny, który sprzyja namnażaniu się płytek krwi i ich agregacji. W konsekwencji światło tętnic i żył zwęża się, co z kolei prowadzi do niedokrwienia dystalnych części ciała. Zazwyczaj choroba Buergera dotyczy nóg, choć może objąć także kończyny górne.
Jakie są przyczyny choroby Buergera?
Przyczyny choroby Buergera nie zostały do końca poznane. Najprawdopodobniej należy upatrywać ich w predyspozycjach genetycznych. Ze względu na fakt, że schorzenie występuje niemal wyłącznie u osób palących papierosy, uważa się, że czynnikiem, który powoduje jego rozwój, jest przewlekła ekspozycja na obecne w dymie tytoniowym substancje toksyczne, m.in. arsen.
Jak objawia się choroba Buergera?
Zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń może rozwijać się przez kilka lat. Przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, ma charakter postępujący. Wyróżnia się trzy stadia choroby i powiązane z nimi zespoły symptomów. Pierwsze objawy choroby Buergera to:
- parestezje, czyli zaburzenia czucia (uczucie mrowienia, drętwienia kończyn),
- chromanie przestankowe (ból w okolicy łydek nasilający się w czasie chodzenia, ale ustępujący po odpoczynku),
- objaw Raynauda – blednięcie, sinienie, a następnie zaczerwienienie skóry dystalnych części stóp (lub dłoni) w wyniku ekspozycji na zimno.
Opisane objawy nie wiążą się z zaburzeniami tętna w głównych tętnicach – mieści się ono w granicach normy.
W drugim stadium zakrzepowo-zarostowego zapalenia naczyń dolegliwości bólowe nasilają się i utrzymują także w spoczynku. Silniejsze są także zaburzenia naczynioruchowe dotyczące stóp i dłoni. Są one wychłodzone, a efekt zasinienia i zaczerwienienia może się wręcz utrwalić na skutek patologicznego rozszerzenia drobnych naczyń krwionośnych. Tętno w głównych tętnicach stóp staje się coraz słabiej wyczuwalne. Na skórze mogą pojawić się owrzodzenia i pierwsze, niewielkie zmiany martwicze.
Objawy trzeciego stadium choroby Buergera to zaawansowane zmiany zapalne (liczne owrzodzenia, wędrująca zakrzepica żył powierzchownych) i martwicze. Dotknięty martwicą fragment kończyny ma brunatny lub czarny kolor. Zmianie towarzyszy zanik czucia. Na tym etapie przywrócenie żywotności zniszczonej tkance jest już niemożliwe. Niestety, pacjenci bardzo często zgłaszają się do lekarza dopiero w tej fazie choroby.
Diagnostyka zakrzepowo-zarostowego zapalenia naczyń
Choroba Buergera to poważne schorzenie, którego konsekwencją może być utrata kończyny, a nawet zagrożenie życia (związane z wtórnym zakażeniem tkanek, które może spowodować sepsę). Dlatego w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek niepokojących objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. Nim jednak specjalista zadecyduje o wdrożeniu odpowiedniej formy terapii, musi przeprowadzić szereg badań, które pozwolą wykluczyć inne schorzenia dające podobne symptomy. Należą do nich np. toczeń rumieniowaty układowy, zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej, zespół mięśni pochyłych, miażdżyca, cukrzyca.
Diagnostyka obejmuje zebranie wywiadu od pacjenta, badanie fizykalne chorej kończyny, a także badania laboratoryjne (oznaczenie takich parametrów, jak OB, CRP, fibrynogen) i serię badań obrazowych. Te ostatnie to np. angiografia (badanie RTG pozwalające na ocenę stanu naczyń krwionośnych) albo USG Dopplera (obrazujące przepływ krwi w naczyniach). Po wykluczeniu innych schorzeń i potwierdzeniu diagnozy choroby Buergera specjalista dobiera adekwatny do jej stadium sposób leczenia.
Leczenie zachowawcze choroby Buergera
Podstawą leczenia zakrzepowo-zarostowego zapalenia naczyń jest modyfikacja nawyków pacjenta – przede wszystkim całkowite zaprzestanie palenia tytoniu. Chory powinien też zadbać o swoją dietę i wdrożyć odpowiednią pielęgnację kończyn.
We wczesnym stadium choroby poprawie krążenia i rozszerzeniu zwężonych naczyń krwionośnych służą takie działania profilaktyczne, jak:
- specjalne ćwiczenia (tzw. trening Buergera), które prowadzą kolejno do niedokrwienia, przekrwienia, a na końcu do relaksacji nóg,
- fizjoterapia (np. masaże, kąpiele lecznicze, elektrostymulacja),
- umiarkowany, ale regularny wysiłek fizyczny (np. nordic walking),
- noszenie odpowiednio dobranego obuwia.
Leczenie zachowawcze choroby Buergera najczęściej obejmuje przyjmowanie preparatów rozszerzających naczynia i hamujących nadmierną agregację trombocytów. Jeśli zmiany chorobowe powodują ból, stosuje się leki przeciwzapalne z grupy NLPZ, a przy nasilonych dolegliwościach – opioidy. Farmakoterapia ma zastosowanie także w przypadku występowania owrzodzeń na kończynach. Zwalcza się je z pomocą specjalnych opatrunków i podawanych dożylnie antybiotyków.
Leczenie operacyjne choroby Buergera
W zaawansowanym stadium choroby metody zachowawcze stają się mało efektywne, a niektóre z nich (np. trening Buergera) są wręcz niewskazane. Jedyną skuteczną formą terapii jest leczenie zabiegowe. Zlikwidowanie choćby niewielkiej zmiany martwiczej wiąże się z usunięciem fragmentu ciała, np. czubka palca. Jeśli martwica obejmuje większą powierzchnię kończyny, jedyny sposobem na zatrzymanie postępu choroby (a tym samym uratowanie życia pacjenta) jest amputacja.
Mimo tak radykalnego postępowania terapeutycznego rokowanie dotyczące życia i zdrowia pacjenta po amputacji jest dobre. Jeśli chory stosuje się do zaleceń lekarza, istnieje szansa całkowitego ustąpienia choroby Buergera. Utracony komfort życia można odzyskać dzięki zaprotezowaniu kończyny. Nowoczesne protezy pozwalają pacjentom na powrót do normalnej aktywności – nawet do wyczynowego uprawiania sportu.
Sprawdź również:
Ile trwa i jak wygląda nauka chodzenia w protezie?
Amputacja kończyny górnej – najważniejsze informacje
