Aktualności

Uprawnienia niepełnosprawnych kierowców oraz ich obowiązki

Niepełnosprawność w wielu przypadkach nie wyklucza możliwości prowadzenia pojazdów mechanicznych. Kierowcy mogą korzystać z pojazdu przystosowanego do swoich ograniczeń. Jeśli osoba z niepełnosprawnością nie ma prawa jazdy, warto się o nie ubiegać. Własny samochód ułatwia codzienne funkcjonowanie i pozwala na większą niezależność od osób trzecich. 

Czy każda osoba niepełnosprawna może być kierowcą?

Osoby, które na skutek choroby lub nieszczęśliwego wypadku straciły kończynę, doskonale wiedzą, że mimo tak traumatycznego zdarzenia nadal można żyć pełnią życia. Współczesne możliwości protezowania po amputacjach pozwalają nawet na osiąganie mistrzowskich wyników w sporcie czy realizację w zawodach wymagających ogromnej precyzji. Nie brak też ofert zatrudnienia dla kierowców z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Przepisy polskiego prawa wychodzą naprzeciw takiemu stanowi rzeczy.

Osoba z niepełnosprawnością może prowadzić pojazdy mechaniczne, jeśli:

• ma ukończonych 18 lat,

• uzyskała orzeczenie lekarskie o braku  przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem,
• odbyła kurs na prawo jazdy określonej kategorii,

• uzyskała pozytywny wynik egzaminu państwowego.

Wobec niepełnosprawnych stawia się takie same wymagania jak wobec wszystkich innych osób. Kierowca, u którego wystąpiła niepełnosprawność, nie traci prawa jazdy. Jego uprawnienia do prowadzenia pojazdów zostają jedynie zawieszone do czasu, aż przejdzie pozytywnie badania lekarskie.

Na jakiej podstawie lekarz orzeka zdolność do prowadzenia pojazdów?

Opinia lekarza uprawnionego do przeprowadzania badań dla kierowców i kandydatów na kierowców ma kluczowe znaczenie. Osoba z niepełnosprawnością może spodziewać się badań, które – w zależności od rodzaju schorzenia – będą służyć ocenie siły mięśniowej, ruchomości stawów, sprawności narządu wzroku, refleksu itd. Jeśli lekarz nie stwierdzi okoliczności wykluczających możliwość bezpiecznego kierowania pojazdami, takich jak:

• znaczne upośledzenie widzenia,
• niedowład lub paraliż (kierowca musi mieć sprawne przynajmniej dwie kończyny),
• przewlekła choroba neurologiczna,
• niektóre dysfunkcje psychiczne (wpływające na percepcję czy przewidywanie),

wystawi orzeczenie o braku przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów. Zostaną w nim ujęte kody ograniczeń wskazujące na konieczność używania w czasie jazdy odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego lub dostosowania pojazdu do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Kody ograniczeń mogą dotyczyć każdego kierowcy (np. wymóg jazdy w okularach korekcyjnych), a niestosowanie się do nich skutkuje nałożeniem mandatu karnego w przypadku kontroli drogowej.

Czy niepełnosprawny kierowca może starać się o dofinansowanie?

Choć osoba z niepełnosprawnością musi liczyć się z pewnymi ograniczeniami dotyczącymi prawa do kierowania pojazdami mechanicznymi, pod pewnymi względami uprawnienia niepełnosprawnego kierowcy są szersze niż w przypadku zdrowych osób. Już na etapie szkolenia może ubiegać się o dofinansowanie kosztów kursu (włącznie z kosztami dodatkowymi, np. dojazdów na lekcje) ze środków PFRON. Jeśli lekarz wydający orzeczenie zaznaczył, że samochód danej osoby musi być przystosowany do rodzaju jej schorzenia, a ośrodek ruchu drogowego nie jest w stanie zapewnić takiego pojazdu na egzamin końcowy, kursant nie ponosi też opłat egzaminacyjnych. Ma jedynie ponieść koszt wynajmu takiego pojazdu, ale i na ten cel może uzyskać środki z PFRON.

Osoby z niepełnosprawnością często mogą też ubiegać się o refundację zakupu pojazdu, zwłaszcza wówczas, gdy wymaga on specjalnego przystosowania pod kątem możliwości motorycznych kierowcy, np. stworzenia możliwości ręcznej obsługi gazu czy hamulca. Tej kwestii nie regulują jednoznacznie przepisy, ale warto śledzić aktualności dotyczące PFRON. Aktualnie, w ramach programu „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!”,  o nawet 80%  dofinansowania przy kwocie zakupu do 150 000 zł ubiegać się mogą niepełnosprawni kierowcy, którzy nie są w stanie poruszać się bez wózka inwalidzkiego.

Jakim pojazdem mogą jeździć niepełnosprawni w ruchu drogowym?

Przepisy, które regulują kwestie konstrukcji samochodu, jakim porusza się kierowca z określonym stopniem niepełnosprawności, są tożsame z warunkami technicznymi narzuconymi wszystkim pojazdom w ruchu drogowym. Niepełnosprawni mogą w dowolny sposób przystosować auto do swoich potrzeb, o ile nie będzie zagrażało bezpieczeństwu uczestników ruchu ani naruszało obowiązującego porządku na drodze i spokoju publicznego. Pojazd musi też zostać dostosowany do norm dotyczących ochrony środowiska.

Oczywiście samochód musi zapewniać bezpieczeństwo także samemu kierowcy. Osoba z niepełnosprawnością  ma mieć dostateczne pole widzenia oraz możliwość łatwej i pewnej obsługi pojazdu przy równoczesnym obserwowaniu drogi. Bezpieczeństwo oznacza też korzystanie z pasów bezpieczeństwa. Pod tym względem obowiązki i uprawnienia niepełnosprawnych w ruchu drogowym nie różnią się od tych, które dotyczą wszystkich użytkowników pojazdów. Pasów bezpieczeństwa nie muszą zapinać tylko osoby niepełnosprawne przewożone na noszach lub w wózku inwalidzkim.

Do jakich znaków może nie stosować się osoba niepełnosprawna?

Szczególne uprawnienia osoby niepełnosprawnej w ruchu drogowym dotyczą dostępu do miejsc, do których inne osoby muszą dojść pieszo ze względu na obowiązujące ograniczenia w ruchu pojazdów. Uprawnienia te odnoszą się zarówno do niepełnosprawnych kierowców, jak i tych, którzy przewożą osoby z niepełnosprawnościami.

Pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności osoba niepełnosprawna może nie stosować się do takich znaków, jak:

• zakaz ruchu w obu kierunkach (B-1),
• zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych (B-3),
• zakaz wjazdu autobusów (B-3a),
• zakaz wjazdu motocykli (B-4),
• zakaz wjazdu motorowerów (B-10),
• zakaz postoju (B-35),
• zakaz postoju w dni nieparzyste (B-37),
• zakaz postoju w dni parzyste (B-38),
• strefa ograniczonego postoju (B-39),

o ile pod tymi znakami nie została umieszczona informacja, że zakaz dotyczy także osób z niepełnosprawnościami.

Istotnym uprawnieniem niepełnosprawnego kierowcy jest także możliwość korzystania ze specjalnie wydzielonych i oznaczonych miejsc parkingowych (tzw. kopert). Gwarantują one możliwość pozostawienia pojazdu tam, gdzie parking jest dostępny dla wszystkich kierowców. Parkowanie w takich miejscach bez uprawnień jest wykroczeniem, za które grozi wysoki mandat i punkty karne.

Jakie są obowiązki niepełnosprawnych kierowców?

Obowiązkiem osoby z niepełnosprawnością, która chce skorzystać z wyżej opisanych uprawnień w ruchu drogowym, jest wyrobienie karty parkingowej. W tym celu kierowca musi złożyć odpowiedni wniosek (wraz z wymaganymi dokumentami) do urzędu miasta. O kartę parkingową ubiegać się mogą osoby z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Uzyskany dokument obowiązuje we wszystkich państwach UE, choć nie wszędzie oznacza takie same przywileje. Kartę parkingową należy umieścić za przednią szybą pojazdu – tak, by możliwe było jej odczytanie.

W pozostałym zakresie kodeksu drogowego niepełnosprawnych kierowców obowiązują takie same przepisy jak pozostałych uczestników ruchu. Osoba z niepełnosprawnością nie jest wyłączona z odpowiedzialności za popełnienie wykroczenia lub przestępstwa w ruchu drogowym i ponosi takie same konsekwencje karne jak inni kierowcy.