Aktualności

Stopa reumatoidalna – jakie są jej objawy i jak ją leczyć?

Stopa reumatoidalna to zespół patologicznych zmian dotyczących stopy, jakie mogą rozwinąć się w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Choroba bywa przyczyną dokuczliwych dolegliwości i deformacji stóp. Dzięki odpowiedniemu postępowaniu, które obejmuje noszenie wkładek ortopedycznych, można zahamować postęp zmian.

Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów?

RZS to choroba autoimmunologiczna tkanki łącznej, która atakuje przede wszystkim układ ruchu, w tym – stopy. W przebiegu choroby działanie nieznanego antygenu stymuluje błonę maziową wyścielającą stawy do nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej. Przewlekły stan zapalny wiąże się z obrzękiem, bólem, ograniczeniem ruchomości. Z czasem dochodzi do trwałych uszkodzeń struktur stawów (chrząstek, kości, więzadeł, ścięgien), a tym samym upośledzenia ich funkcji.

Przyczyny RZS nie zostały w pełni poznane. Rozwojowi choroby sprzyjają takie czynniki, jak uwarunkowania genetyczne, defekt układu odpornościowego, infekcje, błędy dietetyczne, palenie papierosów, przewlekły stres. Trzykrotnie częściej od mężczyzn na RZS cierpią kobiety. Niemniej reumatoidalne zapalenie stawów w stopie może dotknąć każdego. Chorobie nie można zapobiec, ale odpowiednio wczesna diagnoza i leczenie pozwalają na uzyskanie długotrwałej remisji.

Jakie są objawy reumatoidalnego zapalenia stawów w stopie?

RZS początkowo dotyka jednego lub kilku stawów. Zwykle rozwija się symetrycznie. Pierwsze objawy choroby to ból i sztywność stawu po okresie bezruchu (np. po przebudzeniu), miejscowa opuchlizna, zaczerwienienie skóry. Dopiero z czasem dochodzi do deformacji stawów, które w obrębie stóp mogą przybrać taką postać, jak:

• halluksy (głowa pierwszych kości śródstopia przemieszcza się na zewnątrz, a paluchy kierują się do wewnątrz),
• palce młotkowate (nadmierne zgięcia palców – najczęściej drugich, ale też trzecich, czwartych – w stawach międzypaliczkowych bliższych w kierunku podeszwowym),
• palce jeździeckie (drugie palce podciągnięte są do góry i nachodzą na paluchy),
• płaskostopie poprzeczne (spłaszczenie poprzecznych łuków stóp, co sprawia, że punkt podparcia przeniesiony z pierwszych kości śródstopia na drugie i trzecie),
• płaskostopie podłużne (obniżenie podłużnych łuków stóp, najczęściej powiązane z koślawością, czyli skierowaniem pięty na zewnątrz, a kostki przyśrodkowej do środka).

Deformacje spowodowane przez reumatoidalne zapalenie stawów stopy są przyczyną nadmiernego rogowacenia skóry, powstawania otarć, odcisków, modzeli. Zmiany te często wywołują dotkliwe dolegliwości bólowe. Z czasem reumatyzm nóg powoduje objawy właściwe chorobie zwyrodnieniowej, np. zaniki tkanek miękkich czy pojawianie się nieprawidłowych wyrośli kostnych. Choroba ogranicza sprawność ruchową chorego.

Bóle reumatyczne w stopach – wskazanie do konsultacji lekarskiej

Stopa reumatoidalna początkowo może nie powodować dokuczliwych dolegliwości, ale w miarę postępu choroby coraz trudniej ją leczyć. Co więcej, może ona objąć także inne narządy, prowadząc do przedwczesnej śmierci chorego. Choć reumatoidalne zapalenie stawów jest nieuleczalne, wczesne rozpoznanie pozwala znacznie spowolnić rozwój zmian, a nawet spowodować ich wycofanie się. Leczenie objawowe podnosi też komfort życia pacjenta.

Objawy wskazujące na zapalenie stawów w stopie są wskazaniem do pilnej wizyty u reumatologa. Lekarz stawia diagnozę w oparciu o wywiad z pacjentem, badanie fizykalne, badania laboratoryjne, a przede wszystkim o badania obrazowe. Zaawansowane zmiany można zaobserwować w obrazie RTG. Metoda rezonansu magnetycznego pozwala zlokalizować ogniska choroby w jej bardzo wczesnym stadium, kiedy bóle reumatyczne w stopach są jeszcze niespecyficzne i mogą wydawać się jedynie skutkiem zmęczenia czy przeciążenia.

Na czym polega leczenie stopy reumatoidalnej?

Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów opiera się o farmakoterapię, która hamuje proces zapalny i znosi bóle reumatyczne w stopach. W zależności od wskazań stosuje się preparaty z grupy LMPCh (leki modyfikujące przebieg choroby), terapie biologiczne, a przy zaostrzeniach choroby – glikokortykosteroidy. Doraźnie, przy nasileniu dolegliwości, można stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne. W przypadku zaawansowanych zmian warto rozważyć leczenie operacyjne.

W leczeniu RZS stosuje się zabiegi z zakresu fizykoterapii, takie jak krioterapia, laseroterapia, ultradźwięki, masaże czy balneoterapia. Pozwalają one zachować dłużej sprawność stawów (poprawiają ich ukrwienie, stymulują naturalne procesy samoregeneracji) i łagodzą dolegliwości. Ponadto pacjent powinien nosić indywidualnie dobrane wkładki ortopedyczne, które hamują postęp deformacji stóp. W przypadku zaawansowanych zmian odciążają nadmiernie przeciążone struktury, służą rozluźnieniu przykurczonych ścięgien, poprawiają biomechanikę chodu, a tym samym podnoszą jego komfort.

Styl życia przy zapaleniu stawów w stopie

Niezbędnym elementem w leczeniu stopy reumatoidalnej jest zdrowy styl życia – prawidłowo skomponowana dieta, kontrola masy ciała, rezygnacja z używek, odpowiednia dawka wypoczynku i higiena snu. Pacjent powinien też dbać o odpowiednią pielęgnację stóp, powierzając ją gabinetom podologicznym.

Na każdym etapie reumatoidalnego zapalenia stawów w stopie pomocne są indywidualnie dobrane ćwiczenia. Wbrew pozorom, chory nie powinien nigdy (z wyjątkiem okresów silnego zaostrzenia objawów choroby) rezygnować z aktywności fizycznej, bo to prowadzi do zmniejszenia ruchomości stawów, przykurczów i osłabienia siły mięśniowej.