Aktualności

Amputacja kończyny górnej – najważniejsze informacje

Amputacja kończyny górnej niekiedy jest jedynym możliwym rozwiązaniem. Często do konieczności przeprowadzenia tego zabiegu doprowadza wypadek – komunikacyjny, przy pracy lub w codziennym życiu. Czasami ma jednak związek z infekcją czy poważną chorobą. Jak przebiega amputacja kończyny górnej i co robić po wyleczeniu rany?

Przyczyny amputacji ręki

Konieczność amputacji ręki może wynikać z różnych powodów. Najczęściej przeprowadza się ją w związku z:

• chorobami przewlekłymi – miażdżycą albo postępującym nowotworem,
• poważnymi infekcjami i zakażeniami,
• zmiażdżeniami,
• oparzeniami lub odmrożeniami III stopnia,
• nieszczęśliwymi wypadkami – przy pracy czy komunikacyjnymi.

Amputację kończyny górnej niekiedy przeprowadza się również po to, by poprawić jakość życia chorego. Ma to związek np. z niegojącymi ranami, a także rozległym bólem czy wrodzoną deformacją ręki. Taka decyzja zawsze jest jednak podejmowana na podstawie wielu przeprowadzonych badań oraz konsultacji całego zespołu chirurgów.

Zabieg wykonuje się wtedy, gdy inne metody leczenia nie przynoszą rezultatu, lub jeśli w wyniku wypadku pacjent stracił część kończyny. To ostateczność, choć często pozwala ona ulżyć pacjentowi w długotrwałym cierpieniu związanym np. z nowotworem czy poważnym zakażeniem.

Jakie wyróżnia się poziomy amputacji kończyny górnej?

Wyróżnia się trzy poziomy amputacji kończyny górnej:

• wyłuszczenie w stawie łokciowym bądź barkowym – rozdzielenie kości bez konieczności ich przecinania,
• wyłuszczenie w stawie promieniowo-nadgarstkowym oraz na poziomie przedramienia,
• amputację w obrębie ręki – ten zabieg dzieli się na amputację fragmentu palców, jednego palca lub całej ręki.

Wybór odpowiedniego poziomu amputacji zależy od stanu pacjenta. Celem lekarzy jest uratowanie jak największego fragmentu kości, jednak w taki sposób, by nie narazić pacjenta na przewlekły ból.

Fizjoterapia po zabiegu amputacji ręki

Po amputacji na poziomie ramienia lub przedramienia można przeprowadzić rehabilitację. Jej celem jest odzyskanie przez pacjenta jak największej samodzielności. Fizjoterapia po amputacji urazowej obejmuje ćwiczenia oddechowe, przeciwzakrzepowe i zapobiegające przykurczom. Wykonuje się je od razu po operacji – jeszcze w szpitalu, gdy rana nie jest do końca wygojona.

Ćwiczenia po amputacji ręki przeprowadza się w pozycji leżącej – na plecach lub boku – oraz siedzącej. Wszystko zależy od rodzaju wykonywanego zadania. Nad przebiegiem takich ćwiczeń zawsze czuwa specjalista fizjoterapeuta.

Najczęściej ćwiczenia po usunięciu fragmentu ręki opierają się na odpowiednim napinaniu mięśni w danym obszarze – bez ich rozciągania. Są one dobierane do indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta. Taką rehabilitację trzeba kontynuować w domu, często przez nawet kilka miesięcy. Najważniejsza jest sumienność i regularność – bez nich nie ma możliwości uzyskania satysfakcjonujących efektów.

Proteza po amputacji ręki

Amputacja kończyny górnej wcale nie oznacza, że pacjent do końca życia będzie musiał funkcjonować z kikutem, który często wzbudza zainteresowanie i prowadzi do kompleksów. Obecnie istnieją rozwiązania, które pozwalają na przygotowanie realistycznej i funkcjonalnej protezy. Takie produkty tworzy się z silikonu medycznego, który:

• jest nietoksyczny dla ciała,
• jest delikatny dla skóry,
• nie wywołuje alergii.

Protezy powstają na indywidualne zamówienie, dlatego są idealnie dopasowane do kikuta ręki pacjenta. Mają one za zadanie jak najlepiej odwzorowywać drugą sprawną kończynę. Obecnie stosuje się metody, które pozwalają na dopasowanie nie tylko kształtów i wymiarów, lecz także kolorystyki, by była spójna ze skórą pacjenta. Na takie protezy można też bez problemu zakładać pierścionki i inne ozdoby.

Proteza jest odpowiednia również dla osób, które mają bardzo krótki kikut. W takim przypadku mocuje się ją na specjalny klej wystarczający na kilka godzin.

Jak przygotować kikut ręki do założenia protezy?

Rehabilitacja po amputacji ręki to nie wszystko. Sam kikut musi zostać odpowiednio przygotowany, zanim będzie możliwe założenie na niego specjalnie stworzonej protezy kończyny górnej. Aby to osiągnąć, trzeba:

• dbać o suchość i czystość kikuta już od momentu usunięcia szwów i wygojenia rany – najczęściej myje się go przynajmniej raz dziennie ciepłą wodą z delikatnymi środkami myjącymi. Zaleca się wycieranie miękkimi tkaninami, by nie spowodować otarć;
• uodpornić kikut na uciskanie i czynniki mechaniczne – noszenie protezy wiąże się z delikatnym uciskiem i stałym kontaktem kikuta z ciałem obcym. Z tego powodu konieczne jest uodpornienie go na działanie czynników mechanicznych. Jest to możliwe poprzez regularny masaż, który obejmuje ugniatanie, dotykanie, poklepywanie i głaskanie. Musi to być przeprowadzane w odpowiedni sposób – pacjent uczy się tego od pielęgniarki lub fizjoterapeuty;
• wykonywać kompresję kikuta – to zabieg, który polega na bandażowaniu w pełni wygojonej części ciała po zdjęciu z niej szwów. Ma on na celu przeciwdziałanie obrzękom i właściwe uformowanie kikuta. Kierunek zakładania bandaża zależy od tego, jak dużą część ręki usunięto. Należy to robić po przekątnej i zasłonić całą powierzchnię kikuta.

Odpowiednie przygotowanie kikuta jest bardzo ważne. W innym przypadku już w pierwszych dniach noszenia protezy może się ona okazać mało wygodna czy nawet powodować otarcia i poważniejsze rany.

Wstępne formowanie kikuta przed założeniem protezy trwa nawet kilka miesięcy, choć dokładny czas zależy od sumienności pacjenta, regularności bandażowania i masażu oraz indywidualnych uwarunkowań organizmu. Taki proces rozpoczyna się od razu po zdjęciu szwów i całkowitym wygojeniu rany.

Amputacja kończyny górnej jest bardzo poważnym krokiem i drastycznie wpływa na życie pacjenta. Często jest ona jednak jedynym rozwiązaniem. Po amputacji konieczne jest prowadzenie rehabilitacji i odpowiednie przygotowanie kikuta, by móc nosić nowoczesną protezę ręki.