Kolano protezowe

Protezy kolana – co to takiego?

Protezy kolanowe to sztuczne stawy, które zastępują kolana – utracone w wyniku amputacji koniecznej ze względu na wypadek lub chorobę. Projektuje się je na podobieństwo układu i kształtu ludzkich kości, dlatego umożliwiają odwzorowanie biomechaniki m.in. chodu. 

Proteza kolanowa zapewnia stabilność pacjentowi zarówno w czasie podporu podczas chodzenia, jak i wtedy gdy stoi. Jej rodzaj dobiera lekarz m.in. pod kątem tego, w jaki sposób jest uszkodzony staw kolanowy. Proteza jest inna w przypadku całkowitych i częściowych wymian powierzchni stawowych oraz całkowitej wymiany stawu. Dla pacjentów wykonuje się stawy jednoosiowe i wieloosiowe, hydrauliczne i pneumatyczne.

Rodzaje kolan protezowych 

Wszystkie rodzaje protez stawu kolanowego gwarantują pacjentom stabilność podczas chodzenia i stania. Wybiera się je, biorąc pod uwagę:

• zalecenia lekarskie i możliwość zastosowania konkretnej protezy u pacjenta;
• potrzeby i tryb życia osoby, która będzie korzystać z protezy. Mechanizm kolanowy może być mniej lub bardziej funkcjonalny. W zależności od rodzaju protezy, pacjent będzie mieć możliwość np. wyłącznie jej zginania lub również wykonywania nią ruchów obrotowych i posuwistych. Dlatego inne modele pasują do osób mniej, średnio i bardziej aktywnych;
• wagę pacjenta – przeguby kolanowe wyróżnia odporność na maksymalne obciążenie np. do 100 kg.

Kolana protezowe to:

• jednoosiowy bezpieczny staw kolanowy z zamontowanym zamkiem blokującym staw w fazie wyprostu. Górna i dolna część stawu połączona jest z zaciskiem hamującym, dając przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa. Dlatego też zalecany jest pacjentom średnio i mało aktywnym, w pierwszym okresie po amputacji;
• czteroosiowy staw kolanowy z wbudowanym elementem wspomagającym wyprost. Staw dzięki systemowi czterech osi zapewnia dobrą stabilizację fazy spoczynkowej. Zalecany pacjentom o średnim poziomie aktywności. Górna i dolna część połączone są ze sobą dwoma dźwigniami osiowymi. Ze względu na swoją wieloosiowość przegub wykonuje ruch obrotowy i posuwisty. Bezpieczeństwo w fazie podporu osiągane jest dzięki położeniu punktu obrotu powyżej kolana i za linią obciążenia
• specjalny czteroosiowy staw kolanowy przeznaczony dla amputacji przy wyłuszczeniu w stawie kolanowym i przy długich kikutach udowych. Ponadto mechanizm sprężynowy wspomaga wyprost stawu. Przegub umieszczony bezpośrednio pod kikutem kłykciowym wykonuje ze względu na swą wieloosiowość ruch obrotowy i przesuwny. Punkt obrotu zmienia swoje położenie w zależności od położenia zgięcia
• staw kolanowy jednoosiowy hydrauliczny. Przeznaczony dla pacjentów ze zmienną aktywnością uzależnioną od trybu życia, pracy, hobby. Ta proteza hydrauliczna dzięki systemowi doboru poszczególnych elementów kolana daje możliwość jego indywidualnego dopasowania do potrzeb pacjenta.
• staw siedmioosiowy pracujący zgodnie z fizjologiczną mechaniką stawu kolanowego. Wyposażony jest w hydrauliczny mechanizm umożliwiający kontrolę wszystkich faz ruchu. Wykonany ze specjalnego aluminium. Kontrolę ruchu osiągnięto dzięki tarciu molekularnemu pomiędzy elastycznymi polimerowymi elementami. Materiał polimerowy powoduje znaczny wzrost oporów ruchu pod wpływem obciążenia, co zapewnia kontrolę. Siła blokowania stawu jest tłumiona dzięki zastosowaniu zderzaków o różnych twardościach. Może występować jako staw mechaniczny lub hydrauliczny, który, dzięki zastosowaniu siłownika hydraulicznego zapewnia doskonałą kontroli ruchu. Zalecany jest pacjentom mało, średnio i wysoko aktywnym.

Wyróżnia się też grupę stawów pneumatycznych. W modelach tych  – w przeciwieństwie do kolan hydraulicznych – nie ma możliwości zastosowania funkcji oporu zgięcia. Jest ona bardzo ważna, gdyż umożliwia ona schodzenie po schodach oraz wygodne siadanie. Szczególny rodzajem protez są stawy sportowe. To wytrzymałe konstrukcje zaopatrzone w mechanizmy hydrauliczne – są wśród nich modele wodoodporne. Umożliwiają one uprawianie różnych sportów, w tym także kitesurfingu i jazdy na nartach wodnych.

Kiedy można zastosować kolana protezowe – stawy wieloosiowe i jednoosiowe?

Kolana protezowe są przeznaczone m.in. dla pacjentów, u których przeprowadzono zabieg amputacji na poziomie stawu kolanowego. Lekarze przeprowadzają go, aby móc zachować ciągłość kości i mięśni uda w przypadku uszkodzenia, urazu nogi. Podczas zabiegu wykonuje się również wyłuszczenie w stawie kolanowym, dlatego szczyt kikuta zyskuje bulwiasty kształt. Jest to możliwe jednak wyłącznie wtedy, gdy tkanki miękkie w obrębie stawu nie zostały uszkodzone. W takiej sytuacji, aby umożliwić pacjentowi chodzenie, wykonuje się lej protezowy i protezę stawu kolanowego. 

Kolano protezowe to też element mechanizmu, który stosuje się w przypadku większej i bardziej zaawansowanej protezy po amputacji uda.

U jaki pacjentów są stosowane kolana protezowe?

Kolana protezowe stosuje się w przypadku:

• dorosłych, 
• dzieci,
• osób wyczynowo uprawiających sport.

W tym ostatnim przypadku są to zaawansowane technologicznie protezy. Takie stawy kolanowe działają m.in. dzięki specjalnym mikroprocesorom. Jednak i pozostałe modele protez są obecnie nowoczesne i komfortowe dla pacjentów po amputacjach – zapewniają możliwość wygodnego poruszania się, w tym chodzenia, siadania, a nawet biegania.