Protezy dla sportowców

Sportowe protezy kończyn dla osób aktywnych fizycznie

Niepełnosprawność, wbrew swojej definicji, nie musi oznaczać ograniczenia aktywności ruchowej. Dzięki możliwościom współczesnej protetyki pacjenci po odjęciu kończyny są w stanie nie tylko wieść normalne życie, ale też uprawiać wyczynowo sport, osiągając przy tym wyniki nie gorsze niż osoby w pełni sprawne. Nowoczesne protezy sportowe wykonuje się z dbałością o najdrobniejsze detale. Zapewniają odpowiednią dynamikę ruchu przy zachowaniu wysokiego bezpieczeństwa i komfortu użytkowania. Osiągnięcia paraolimpijczyków czy niepełnosprawnych himalaistów zachęcają zaś do tego, by po nieszczęśliwym wypadku czy chorobie powrócić do ulubionych aktywności.

Zwykła proteza a proteza dla osoby aktywnej

Specjalistyczne protezy sportowe z konieczności różnią się od tych projektowanych dla pacjentów, którym bardziej niż na nieskrępowanej aktywności ruchowej zależy np. na względach estetycznych. Uprawianie sportu w standardowych protezach jest niemożliwe choćby ze względu na to, że nie są one przystosowane do dużych obciążeń. Co więcej, proteza sportowa jest inaczej ustawiona i wyważona.

Sportowe protezy kończyn tworzy się  zarówno dla  osób po amputacji powyżej, jak i poniżej kolana. Kluczowymi cechami protezy w sporcie są lekkość i wytrzymałość konstrukcji, a także to, by w maksymalnym stopniu pozwalała na odwzorowanie fizjologicznego sposobu poruszania się, i to w wysoce efektywny sposób, jakiego wymagają poszczególne aktywności.

Jak wyglądają sportowe protezy kończyn?

Współczesne protezy sportowe to protezy modularne – pozwalające na samodzielną wymianę poszczególnych elementów w zależności od bieżących potrzeb. Dzięki temu sportowiec może korzystać ze stopy protezowej z estetycznym pokryciem, a przed treningiem wymienić ją np. na moduł odpowiedni do biegania. Proteza stopy dla biegaczy ma bowiem specyficzną budowę i jest niepraktyczna w codziennym użytkowaniu.

Podobnie jak zwykłe zaopatrzenie ortopedyczne, proteza dla osoby aktywnej składa się z:

• leja protezowego,
• stopy protezowej, 
• adapterów łączących i funkcjonalnych,
• przegubu kolanowego (w przypadku amputacji powyżej kolana). 

Stopy protezowe wykonuje się z bardzo wytrzymałych i sprężystych włókien węglowych. Mogą mieć różną formę w zależności od uprawianej dyscypliny. Przykładowo, proteza do biegania ma zwykle kształt litery C, a narciarze mogą wybrać taką, która będzie kompatybilna z wiązaniami nart.

Lej protezowy musi zapewnić nie tylko komfort użytkowania, ale też stabilność i sterowność protezy w sporcie. Z tego względu stosuje się leje np. z żywicy akrylowej czy silikonu o zawieszeniu podciśnieniowym.

Najbardziej skomplikowaną częścią sportowej protezy kończyny dolnej jest przegub kolanowy. Musi zapewniać użytkownikowi odpowiednią płynność ruchu, reagując na zmiany jego prędkości i intensywności. Obecnie stosuje się najczęściej wieloosiowe kolana hydrauliczne z tytanu.

Jak dobiera się protezę sportową?

Przygotowanie do noszenia protezy sportowej wiąże się z okresem odpowiednio ukierunkowanej rehabilitacji pod okiem fizjoterapeuty. Pracę protetyka musi poprzedzić wywiad z pacjentem oraz dokładne badanie kikuta.

Podobnie jak dzieje się w przypadku zwykłego zaopatrzenia medycznego, specjalistyczne protezy sportowe muszą zostać dostosowane do poziomu amputacji, stanu zdrowia, wzrostu, masy ciała pacjenta, a także budżetu, którym dysponuje. Dodatkowo sportowe protezy kończyn wykonuje się z uwzględnieniem uprawianej dyscypliny oraz poziomu wytrenowania zawodnika. 

Prawidłowo dobrana proteza dla osoby aktywnej pozwala jej na realizację jej marzeń związanych z dowolną dyscypliną sportu. Specjalistyczne zaopatrzenie medyczne można wykonać dla biegaczy, rowerzystów, snowboardzistów, siatkarzy i zwolenników wielu innych dyscyplin.

Utrata kończyny dolnej jest dramatem w życiu każdego człowieka. Jej brak szczególnie dotkliwie odczuwają osoby, których pasją lub wręcz sposobem na życie był sport. Z pomocą takim pacjentom przychodzą najnowsze osiągnięcia protetyki – protezy nóg do biegania, skakania, a nawet wspinaczki górskiej!

Nowoczesne protezy dla osób aktywnych

Aby osoba po amputacji mogła biegać, jeździć na nartach albo grać w koszykówkę, potrzebna jest zupełnie inna proteza niż ta, z jakiej korzysta podczas zwykłych, codziennych aktywności. Jeszcze do niedawna zaawansowane rozwiązania, które umożliwiałyby uprawianie sportu, należały do domeny science fiction. Dziś stały się rzeczywistością dzięki wynalazkowi bardzo wytrzymałych, sprężystych, a przy tym lekkich materiałów oraz technologii, która umożliwia wykonanie niezwykle precyzyjnych komponentów.

Tworzone przez nas nowoczesne protezy sportowe pozwalają na osiągnięcie wysokiej efektywności ruchu z zachowaniem jego fizjologicznych wzorców. Nie bez znaczenia jest także komfort korzystania z takich protez, który idzie w parze z pełnym bezpieczeństwem użytkownika. Osoby po amputacji kończyny dolnej mogą uprawiać sport nie tylko rekreacyjnie, ale i wyczynowo, osiągając przy tym nie gorsze wyniki niż pełnosprawni zawodnicy. Możliwości protez sportowych omówimy na przykładzie modeli przeznaczonych dla osób z amputacją powyżej kolana.

Idealnie dopasowany lej protezowy

Kluczowym elementem każdej protezy kończyny dolnej jest lej, z pomocą którego zaopatrzenie ortopedyczne mocowane jest do kikuta. Od tego modułu zależy stabilność protezy, a jednocześnie komfort jej użytkowania – bez bólu, otarć czy odparzeń. Tworząc protezy do biegania, musimy też brać pod uwagę fakt, że lej przenosi na kikut ogromne obciążenia.

Lej do protezy dla sportowców wykonujemy tak jak standardowy – na indywidualne zamówienie, w oparciu o gipsowy odlew kikuta. O ile jednak „zwykły” lej możemy zrobić z tworzywa bądź żywicy, ten przeznaczony do uprawiania sportu musi być niezwykle wytrzymały, nie podnosząc przy tym wagi protezy. W tej roli sprawdza się włókno węglowe. Wnętrze leja wykładamy miękkim silikonem, który chroni przed otarciami. Ma przy tym właściwości antybakteryjne i pozwala na odprowadzanie potu. Podciśnieniowe zawieszenie leja zapewnia protezie wysoką stabilność i swobodę ruchu.

Kolano o fizjologicznej ruchomości

Podczas aktywności fizycznej niezbędne jest zaangażowanie kolan, które pozwalają na odpowiednią szybkość i płynność ruchu. W związku z tym nowoczesne protezy do  biegania wyposażamy w dynamiczne stawy kolanowe wykonane z tak wytrzymałego materiału, jak np. tytan. W sportowym kolanie protetycznym zamknięty jest układ hydrauliczny, który umożliwia bliski fizjologicznemu ruch zgięcia i wyprostu, dobrze dostosowując się przy tym do zmiany prędkości i kierunku ruchu. Zapewnia bardzo stabilne podparcie w trakcie biegu czy wyskoku, a dzięki blokadzie bezpieczeństwa ułatwia np. poruszanie się po pochyłym terenie.

Dynamiczna stopa sportowa

Stopa protezowa dla osób aktywnych to najbardziej specyficzny z modułów protezy sportowej. Ze względu na jej przeznaczenie ma nietypowy, łukowaty kształt. Wykonujemy ją z bardzo wytrzymałego, sprężystego włókna węglowego. Specyfika tego materiału pozwala na tworzenie stóp protezowych o różnych poziomach sztywności (odpowiednio do planowanych obciążeń) z zachowaniem niewielkiej objętości i masy.

Sprężyny karbonowe, w jakie wyposażamy protezy nóg do biegania, zapewniają znakomitą amortyzację i ułatwiają odbicie od podłoża. Ich funkcjonalność można podnieść dzięki odpowiednio zaprojektowanej podeszwie, np. podbitej kolcami, co zwiększa przyczepność protezy do powierzchni, a tym samym bezpieczeństwo podczas ruchu.

Nieoceniona rola protez sportowych

Protezy sportowe przywracają pełną mobilność pacjentom po amputacji. Co ważniejsze pozwalają im powrócić do dawnego stylu życia, zbudować na nowo pozytywny obraz własnego ciała i odzyskać dobre samopoczucie. Liczne przykłady sportowców czy podróżników, którzy spełniają swoje marzenia mimo niepełnosprawności, dają też wiarę i otuchę innym osobom mierzącym się z traumą utraty kończyny.